ប្រាក់រៀលកម្ពុជា៖ យុទ្ធសាស្ត្រ NBC ក្នុងការរក្សាលំនឹង និងកំណើនទំនុកចិត្តប្រើប្រាស់ ក្រោយគោលនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ

ក្នុងចំណោមបណ្តាប្រទេសដែលមានកម្រិត ដុល្លារូបនីយកម្ម ខ្ពស់ កម្ពុជាបានបង្ហាញនូវនិន្នាការវិជ្ជមានគួរឲ្យកត់សម្គាល់ក្នុងការលើកកម្ពស់ការប្រើប្រាស់រូបិយវត្ថុជាតិ។ នៅថ្ងៃទី២៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥ នៅក្នុងសិក្ខាសាលាផ្សព្វផ្សាយនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក យឹម លាត ទេសាភិបាលរងធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា (NBC) បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ប្រាក់រៀលបានរក្សានូវ លំនឹងល្អ និងបង្កើន ទំនុកចិត្ត ដល់អ្នកប្រើប្រាស់ ខណៈដែលប្រជាពលរដ្ឋបានប្រើប្រាស់ប្រាក់រៀលកាន់តែច្រើនឡើងជាលំដាប់។

អត្ថបទវិភាគស៊ីជម្រៅនេះនឹងបង្ហាញពីមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃលំនឹងប្រាក់រៀល គោលនយោបាយអាទិភាពរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងធនាគារជាតិ ក៏ដូចជាតួនាទីដ៏សំខាន់របស់ប្រព័ន្ធទូទាត់បច្ចេកវិទ្យា (បាគង និង KHQR) ក្នុងការជំរុញការប្រើប្រាស់ ប្រាក់រៀល កម្ពុជា ក្នុងសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល។

១. លំនឹងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃទំនុកចិត្ត

ស្ថិរភាពនៃតម្លៃប្រាក់រៀល មិនមែនជាការចៃដន្យនោះទេ តែជាលទ្ធផលនៃការអនុវត្តគោលនយោបាយម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចប្រកបដោយការប្រុងប្រយ័ត្ន។

ក. តម្លៃមធ្យម និងស្ថិរភាពរយៈពេលវែង

លោក យឹម លាត បានបញ្ជាក់ថា ប្រាក់រៀលអាចរក្សាបាននូវលំនឹងល្អ ដោយមានតម្លៃជាមធ្យមប្រមាណ ៤០៥០រៀល ក្នុង១ដុល្លារ នៅក្នុងរយៈពេលជាងពីរទសវត្សរ៍ចុងក្រោយ។ ស្ថិរភាពដ៏រឹងមាំនេះត្រូវបានធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា អនុវត្តតាមរយៈការអន្តរាគមន៍ទិញ-លក់ប្រាក់រៀលនៅលើទីផ្សារប្តូរប្រាក់ និងការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍នយោបាយរូបិយវត្ថុផ្សេងៗ។

កត្តាដ៏សំខាន់ដែលបានរួមចំណែកដល់ស្ថិរភាពនេះ គឺការទទួលបាន សុខសន្តិភាពពេញលេញនៅឆ្នាំ១៩៩៨ ក្រោមនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ។ សន្តិភាពនេះបានក្លាយជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏រឹងមាំសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមកម្ពុជាប្រកបដោយនិរន្តរភាព ដែលជាលទ្ធផល និន្នាការនៃការប្រើប្រាស់ប្រាក់រៀលក៏មានការកើនឡើងជាលំដាប់។

ខ. ការទប់ស្កាត់កម្រិតដុល្លារូបនីយកម្ម

វឌ្ឍនភាពនៃកំណើនការប្រើប្រាស់ប្រាក់រៀល និងការរក្សាបាននូវលំនឹងតម្លៃ បានជួយ ទប់ស្កាត់កម្រិតដុល្លារូបនីយកម្មមិនឲ្យកើនឡើងទៀត។ នេះគឺជារបត់ដ៏សំខាន់មួយ បើទោះបីជាការប្រើប្រាស់ប្រាក់ដុល្លារអាមេរិកនៅតែបន្តមានកម្រិតខ្ពស់ ជាពិសេសនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងតាមទីប្រជុំជននានាក៏ដោយ។ ការណ៍នេះបង្ហាញពីប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តនយោបាយរូបិយវត្ថុប្រកបដោយភាពបត់បែន និងប្រុងប្រយ័ត្ន។

២. គោលនយោបាយរដ្ឋាភិបាល និង NBC ក្នុងការលើកកម្ពស់ប្រាក់រៀល

ការលើកកម្ពស់ប្រាក់រៀលត្រូវបានកំណត់ជា ការងារអាទិភាព របស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ចាប់តាំងពីដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ២០០០ មក។

ក. មេរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រ៖ សារៈសំខាន់នៃការស្តារទំនុកចិត្ត

លោក យឹម លាត បានចង្អុលបង្ហាញនូវមេរៀនប្រវត្តិសាស្រ្តសំខាន់មួយ៖ “ការបាត់បង់ជំនឿទុកចិត្តលើប្រាក់រៀលកើតឡើងត្រឹមរយៈពេលដ៏ខ្លី តែការស្តារទំនុកចិត្តឡើងវិញ គឺជាការលំបាក ហើយទាមទារនូវពេលវេលា និងការចូលរួមយ៉ាងសកម្ម”។

ដើម្បីសម្រេចគោលដៅនេះ ក្រៅពីការរក្សាលំនឹងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជាបានបន្តអនុវត្ត និងជំរុញឲ្យគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ (ក្រសួង-ស្ថាប័ន វិស័យឯកជន និងប្រជាពលរដ្ឋ) ចូលរួមក្នុងការលើកកម្ពស់ការប្រើប្រាស់រូបិយវត្ថុជាតិ ដូចជាការជំរុញការទូទាត់ជាប្រាក់រៀលជាផ្លូវការ និងតាមប្រព័ន្ធឌីជីថល។

---

៣. ភស្តុតាងនៃការកើនឡើងទំនុកចិត្ត៖ ទិន្នន័យជាក់ស្តែង

កំណើនទំនុកចិត្តលើប្រាក់រៀលត្រូវបានបញ្ជាក់តាមរយៈលទ្ធផលសិក្សាស្រាវជ្រាវជាច្រើន៖

ក. ការប្រើប្រាស់ប្រាក់រៀលក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ

យោងតាមលទ្ធផលសិក្សាស្រាវជ្រាវរួមគ្នារវាង ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា និង JICA កាលពីឆ្នាំ២០១៧ បានបង្ហាញថា ប្រាក់រៀលបានទទួលការទុកចិត្ត និងការប្រើប្រាស់កាន់តែច្រើន ក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសនៅ តាមតំបន់ជនបទ។

ខ. ការចំណាយរបស់កម្មករនិយោជិត

លទ្ធផលសិក្សាស្រាវជ្រាវចុងក្រោយរបស់ ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា សហការជាមួយអង្គការ UNDP ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ បានផ្តល់នូវតួលេខច្បាស់លាស់៖

• កម្មករ/និយោជិតរោងចក្រ ដែលរស់នៅតាមបណ្តាខេត្ត ចាយវាយប្រចាំថ្ងៃរហូតដល់ទៅ ៩២% នៃចំណាយសរុបជាប្រាក់រៀល (ជាពិសេសទៅលើការស្នាក់នៅ ថ្លៃទឹក-ភ្លើង ការធ្វើដំណើរ អាហារ សំលៀកបំពាក់ និងថ្នាំសង្កូវ)។
• កម្មករ/និយោជិតដែលរស់នៅទីក្រុង ចាយវាយជាប្រាក់រៀលមានអត្រា ៨២% នៃចំណាយសរុប។

តួលេខទាំងនេះគឺជាភស្តុតាងដ៏សំខាន់ដែលបង្ហាញថា ប្រាក់រៀលបានក្លាយជារូបិយវត្ថុដ៏សំខាន់នៅក្នុងប្រតិបត្តិការលក់រាយ និងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។

៤. ប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យា៖ កម្លាំងចលករនៃទំនើបកម្មប្រាក់រៀល

ការរីកចម្រើននៃបច្ចេកវិទ្យាហិរញ្ញវត្ថុ (FinTech) បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការជំរុញការប្រើប្រាស់ប្រាក់រៀលឲ្យកាន់តែមានភាពងាយស្រួល និងសុវត្ថិភាព។

ក. ប្រព័ន្ធបាគង និង KHQR៖ ភាពងាយស្រួល និងសុវត្ថិភាព

• ប្រព័ន្ធបាគង (Bakong): គឺជាប្រព័ន្ធទូទាត់អេឡិចត្រូនិកដែលធ្វើសមាហរណកម្មជាមួយគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុជាច្រើន ផ្តល់លទ្ធភាពឲ្យអ្នកប្រើប្រាស់ធ្វើប្រតិបត្តិការទូទាត់ ផ្ទេរប្រាក់ ដាក់ប្រាក់ និងដកប្រាក់ ទាំងក្នុងស្រុក និងជាមួយបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់បានយ៉ាងឆាប់រហ័ស កាត់បន្ថយចំណាយថ្លៃប្រតិបត្តិការ និងមានសុវត្ថិភាពខ្ពស់។
• KHQR: គឺជាស្តង់ដារ QR Code តែមួយគត់ដែលប្រើប្រាស់រួមគ្នាសម្រាប់ការទូទាត់ជាប្រាក់រៀល និងដុល្លារ។ KHQR បានសម្រួលដល់ការស្កេនទូទាត់ឆ្លងគ្រឹះស្ថានធនាគារ និងហិរញ្ញវត្ថុបានយ៉ាងពិលាស។

ខ. ការតភ្ជាប់ឆ្លងដែនជាប្រាក់រៀល

សមិទ្ធផលដ៏ធំបំផុតមួយនៃប្រព័ន្ធទាំងនេះ គឺការ ពង្រឹងការតភ្ជាប់ការទូទាត់ឆ្លងដែន នៅក្នុងតំបន់។ បច្ចុប្បន្ន ប្រជាជនកម្ពុជាអាចធ្វើការទូទាត់ប្រាក់ឆ្លងដែនតាមរយៈការស្កេន QR Code ជាប្រាក់រៀល តាមរយៈកម្មវិធីសេវាធនាគារតាមទូរស័ព្ទ ដោយមិនចាំបាច់ប្តូរទៅជារូបិយប័ណ្ណនៅក្រៅប្រទេសនោះទេ (ឧទាហរណ៍ ការតភ្ជាប់ជាមួយប្រទេសថៃ វៀតណាម ឡាវ និងម៉ាឡេស៊ី)។ កំណើននៃការទូទាត់ជាប្រាក់រៀលតាមប្រព័ន្ធអេឡិចត្រូនិកនេះ ត្រូវបានគេសង្កេតឃើញថាមានកំណើនយ៉ាងឆាប់រហ័ស។

អានបន្ថែម៖ តើប្រព័ន្ធបាគង និង KH QR កំពុងជួយកម្ពុជា កាត់បន្ថយដុល្លារូបនីយកម្ម និងពង្រីកសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថលយ៉ាងដូចម្ដេច?

៥. សេចក្តីសន្និដ្ឋាន

សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់លោក យឹម លាត ទេសាភិបាលរងធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់អំពីភាពជោគជ័យនៃការរក្សា លំនឹងប្រាក់រៀល និងការកើនឡើងនៃ ទំនុកចិត្តប្រើប្រាស់ ដែលត្រូវបានជំរុញដោយស្ថិរភាពនយោបាយក្រោយឆ្នាំ១៩៩៨ និងគោលនយោបាយហិរញ្ញវត្ថុដ៏មុតស្រួចរបស់ NBC។

ទោះបីជាការងារកាត់បន្ថយកម្រិតដុល្លារូបនីយកម្មនៅតែជាកិច្ចការយុទ្ធសាស្ត្ររយៈពេលវែងក៏ដោយ ក៏ទិន្នន័យជាក់ស្ដែងនៃការចំណាយប្រចាំថ្ងៃ និងភាពជោគជ័យនៃប្រព័ន្ធឌីជីថលដូចជា បាគង និង KHQR បានបង្ហាញថាប្រាក់រៀលកំពុងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ និងកំពុងពង្រឹងកម្លាំងរបស់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់៕

❓ សំណួរដែលសួរញឹកញាប់អំពី «ប្រាក់រៀល» កម្ពុជា

១. តើអ្វីជាភស្តុតាងសំខាន់ៗដែលបង្ហាញថាប្រជាពលរដ្ឋមានទំនុកចិត្តលើប្រាក់រៀលកាន់តែច្រើន?

ចម្លើយ: ភស្តុតាងសំខាន់ៗរួមមាន ស្ថិរភាពរយៈពេលវែងនៃតម្លៃប្រាក់រៀល (មធ្យម ៤០៥០ រៀល/១ ដុល្លារ) និងលទ្ធផលសិក្សាឆ្នាំ២០២៣ ដែលបង្ហាញថា កម្មកររោងចក្រ ៩២% នៅតាមបណ្តាខេត្ត និង ៨២% នៅទីក្រុង ចាយវាយចំណាយប្រចាំថ្ងៃជាប្រាក់រៀល លើការស្នាក់នៅ អាហារ ទឹក-ភ្លើង ជាដើម។ នេះបញ្ជាក់ថា ប្រាក់រៀលបានក្លាយជារូបិយវត្ថុដ៏សំខាន់ក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។

២. តើគោលនយោបាយ «ឈ្នះ-ឈ្នះ» របស់សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន មានទំនាក់ទំនងអ្វីជាមួយលំនឹងប្រាក់រៀល?

ចម្លើយ: លំនឹងប្រាក់រៀលត្រូវបានលោក យឹម លាត ចាត់ទុកថាជាសមិទ្ធផលដែលកើតឡើងក្រោយការទទួលបាន សុខសន្តិភាពពេញលេញនៅឆ្នាំ១៩៩៨ ក្រោមនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ។ សន្តិភាពនេះបានក្លាយជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏រឹងមាំសម្រាប់ ស្ថិរភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ដែលអនុញ្ញាតឱ្យធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា (NBC) អនុវត្តគោលនយោបាយរូបិយវត្ថុដោយជោគជ័យ។

៣. តើប្រព័ន្ធបាគង (Bakong) និងស្តង់ដា KHQR ជួយលើកកម្ពស់ការប្រើប្រាស់ប្រាក់រៀលដោយរបៀបណា?

ចម្លើយ: ប្រព័ន្ធទាំងនេះផ្តល់នូវ ភាពងាយស្រួល ឆាប់រហ័ស និងសុវត្ថិភាពខ្ពស់ សម្រាប់ការទូទាត់ និងផ្ទេរប្រាក់អេឡិចត្រូនិកជាប្រាក់រៀល។ សំខាន់ជាងនេះ ប្រព័ន្ធ KHQR អនុញ្ញាតឲ្យមាន ការទូទាត់ឆ្លងគ្រឹះស្ថានធនាគារ និង ការទូទាត់ឆ្លងដែន ជាប្រាក់រៀលដោយមិនចាំបាច់ប្តូររូបិយប័ណ្ណ ដែលជំរុញការប្រើប្រាស់រូបិយវត្ថុជាតិក្នុងសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល។

៤. តើការរក្សាលំនឹងប្រាក់រៀលអាចជួយទប់ស្កាត់កម្រិតដុល្លារូបនីយកម្មបានយ៉ាងដូចម្ដេច?

ចម្លើយ: ការរក្សាបាននូវ លំនឹងតម្លៃប្រាក់រៀល (៤០៥០ រៀល/១ ដុល្លារ) ផ្តល់នូវទំនុកចិត្តដល់អ្នកប្រើប្រាស់ ហើយកាត់បន្ថយតម្រូវការក្នុងការបំប្លែងទៅជាប្រាក់ដុល្លារសម្រាប់ការរក្សាទុកតម្លៃ ឬការចំណាយប្រចាំថ្ងៃ។ ស្ថិរភាពនេះជួយ ទប់ស្កាត់កម្រិតដុល្លារូបនីយកម្មមិនឲ្យកើនឡើងទៀត ទោះបីជាការប្រើប្រាស់ដុល្លារនៅទីប្រជុំជននៅតែខ្ពស់ក៏ដោយ។

៥. តើអ្វីជាមេរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រដែលទេសាភិបាលរង NBC បានលើកឡើងអំពីទំនុកចិត្តលើប្រាក់រៀល?

ចម្លើយ: លោក យឹម លាត បានថ្លែងថា «ការបាត់បង់ជំនឿទុកចិត្តលើប្រាក់រៀលកើតឡើងត្រឹមរយៈពេលដ៏ខ្លី តែការស្តារទំនុកចិត្តឡើងវិញ គឺជាការលំបាក»។ នេះបង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃការអនុវត្តគោលនយោបាយជាប់លាប់ និងតម្រូវឲ្យមាន ការចូលរួមយ៉ាងសកម្ម ពីគ្រប់ក្រសួង-ស្ថាប័ន វិស័យឯកជន និងប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីរក្សា និងពង្រឹងទំនុកចិត្តនេះ។