១. សេចក្តីផ្តើម៖ សារៈសំខាន់នៃការតភ្ជាប់អន្តរជាតិ
ការតភ្ជាប់អន្តរជាតិគឺជា សសរស្តម្ភដ៏សំខាន់ ក្នុងការជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ដូចជាកម្ពុជា។ ក្នុងន័យនេះ កិច្ចប្រជុំពេញអង្គគណៈរដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥ បានផ្តោតលើរបៀបវារៈយុទ្ធសាស្ត្រមួយ គឺការអនុម័តយល់ព្រមលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពី កិច្ចព្រមព្រៀងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយស្តីពីការដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវអាកាសរវាងអាស៊ាន និងសហភាពអឺរ៉ុប (ASEAN-EU) ។ ( សូមមើលព័ត៌មានលម្អិតពីកិច្ចប្រជុំនៅទីនេះ: គណៈរដ្ឋមន្ត្រីជួបប្រជុំពេញអង្គពិភាក្សាលើរបៀបវារៈសំខាន់ៗ ៥ ចំណុច)
កិច្ចព្រមព្រៀង ផ្លូវអាកាស ASEAN-EU នេះតំណាងឲ្យជំហានដ៏ធំមួយក្នុងការបើកទ្វារសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាឲ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅទៅកាន់ទីផ្សារអឺរ៉ុបដ៏ធំ។ វាមិនត្រឹមតែជាកិច្ចព្រមព្រៀងអាកាសចរណ៍ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែគឺជាយន្តការកំណត់អនាគតនៃវិស័យ ទេសចរណ៍ និង ពាណិជ្ជកម្ម រយៈពេលវែងរបស់កម្ពុជា។ អត្ថបទវិភាគនេះនឹងពិនិត្យស៊ីជម្រៅលើលក្ខណៈសំខាន់ៗនៃសន្ធិសញ្ញា ព្រមទាំងវាយតម្លៃពី ឱកាសមាស និង បញ្ហាប្រឈម ដែលកម្ពុជាត្រូវតែត្រៀមខ្លួនដើម្បីទាញយកផលប្រយោជន៍ពេញលេញ។
២. ខ្លឹមសារកិច្ចព្រមព្រៀង៖ កិច្ចព្រមព្រៀងតំបន់-តំបន់ដំបូង
កិច្ចព្រមព្រៀងផ្លូវអាកាស ASEAN-EU ត្រូវបានទទួលស្គាល់ថាជាកិច្ចព្រមព្រៀងអាកាសចរណ៍ តំបន់-តំបន់ (Region-to-Region) ដ៏សំខាន់ និងទូលំទូលាយបំផុតលើកដំបូងនៅក្នុងពិភពលោក។ គោលការណ៍ស្នូលរបស់វាគឺផ្អែកលើគំរូ បើកសេរីអាកាសចរណ៍ (Open Skies Model) ដែលមានគោលបំណងកាត់បន្ថយឧបសគ្គបទប្បញ្ញត្តិ និងជំរុញការតភ្ជាប់ប្រកបដោយនិរន្តរភាព។
២.១. ពង្រីកសេរីភាពហោះហើរ និងឥទ្ធិពល
កិច្ចព្រមព្រៀងនេះមានឥទ្ធិពលខ្លាំងព្រោះវាអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ប្រើប្រាស់ សេរីភាពទី៣, ទី៤, និងទី៥ នៃការហោះហើររវាងប្លុកទាំងពីរ។
- សេរីភាពទី៣ និងទី៤: ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍អាចហោះហើរពីប្រទេសរបស់ខ្លួន (ឧ. ពីប៉ារីស) ទៅកាន់រដ្ឋសមាជិកដទៃ (ឧ. ភ្នំពេញ) និងត្រឡប់មកវិញ។
- សេរីភាពទី៥: អនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ដែលមកពីតំបន់មួយ អាចធ្វើប្រតិបត្តិការហោះហើររវាងរដ្ឋសមាជិកនៃតំបន់មួយទៀតបាន (ឧ. ក្រុមហ៊ុនអឺរ៉ុបហោះពីបាងកកទៅភ្នំពេញ)។
២.២. ភាពបត់បែន និងការជឿទុកចិត្តពីក្រុមហ៊ុនអឺរ៉ុប
កិច្ចព្រមព្រៀងនេះធានានូវភាពបត់បែនខ្ពស់លើ សមត្ថភាពហោះហើរ (Capacity) និង ភាពញឹកញាប់នៃការហោះហើរ (Frequency) ដោយអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍សម្រេចចិត្តដោយខ្លួនឯង ដោយមិនចាំបាច់មានការកំណត់ច្រើនពីអាជ្ញាធរ។ ភាពងាយស្រួលនេះជួយឲ្យ ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ធំៗរបស់អឺរ៉ុប មានទំនុកចិត្តក្នុងការបើកផ្លូវហោះហើរថ្មីៗមកកាន់តំបន់អាស៊ាន រួមទាំងកម្ពុជាផងដែរ។
៣. ឱកាសមាសសម្រាប់វិស័យទេសចរណ៍កម្ពុជា
វិស័យទេសចរណ៍ទទួលបានផលចំណេញធំបំផុតពីកិច្ចព្រមព្រៀង ផ្លូវអាកាស ASEAN-EU ដោយសារប្រទេសអឺរ៉ុបគឺជាប្រភពនៃ ភ្ញៀវទេសចរស្នាក់នៅយូរ និងចំណាយខ្ពស់។
៣.១. កំណើនជើងហោះហើរត្រង់ (Direct Flights)
មុននេះ កម្ពុជាពឹងផ្អែកខ្លាំងលើជើងហោះហើរតភ្ជាប់ (Connecting Flights) តាមរយៈទីក្រុងក្នុងតំបន់អាស៊ី។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះបើកផ្លូវឲ្យក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍អឺរ៉ុបបង្កើត ជើងហោះហើរត្រង់ ពីទីក្រុងសំខាន់ៗ (ដូចជា Frankfurt, Paris, Rome, ឬ London) មកកាន់អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិថ្មីៗរបស់កម្ពុជា។
ការហោះហើរត្រង់កាត់បន្ថយពេលវេលាធ្វើដំណើរយ៉ាងហោចណាស់ ៤-៦ ម៉ោង។ ទិន្នន័យទេសចរណ៍អន្តរជាតិបង្ហាញថា ភាពងាយស្រួលនៃការតភ្ជាប់មានឥទ្ធិពលផ្ទាល់លើការសម្រេចចិត្តរបស់ភ្ញៀវទេសចររយៈចម្ងាយឆ្ងាយ។ ហេតុនេះ ភ្ញៀវអឺរ៉ុបនឹងជ្រើសរើសកម្ពុជាកាន់តែច្រើន។
៣.២. ការប្រកួតប្រជែងតម្លៃសំបុត្រ និងនិរន្តរភាពទេសចរណ៍
វត្តមានក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍អឺរ៉ុបកាន់តែច្រើននឹងបង្កើន ការប្រកួតប្រជែងតម្លៃសំបុត្រ ដែលផ្តល់ផលចំណេញដល់អ្នកទេសចរ និងអ្នកជំនួញ។ វានឹងជួយឲ្យ អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិថ្មីៗ របស់កម្ពុជាអាចប្រើប្រាស់សមត្ថភាពរបស់ខ្លួនបានពេញលេញ និងជំរុញកំណើនទេសចរណ៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព។
៤. វិភាគលើផលចំណេញពាណិជ្ជកម្ម និងសេដ្ឋកិច្ច
ផលប៉ះពាល់នៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះក៏ត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងយ៉ាងច្បាស់នៅក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្ម ជាពិសេសសម្រាប់ការនាំចេញទំនិញដែលមានតម្លៃខ្ពស់ (High-Value Cargo)។
៤.១. ជំរុញការនាំចេញទំនិញតម្លៃខ្ពស់
ផ្លូវអាកាសថ្មី នេះបង្កើនល្បឿនក្នុងការនាំចេញ កសិផលស្រស់ និងផលិតផលឧស្សាហកម្មមួយចំនួនទៅកាន់ទីផ្សារអឺរ៉ុប៖
- កសិផលស្រស់: ផ្លែឈើស្រស់ៗរបស់កម្ពុជា (ដូចជា ស្វាយ មៀន) អាចទៅដល់ទីផ្សារអឺរ៉ុបលឿនជាងមុន ដែលធានានូវ គុណភាព និងភាពស្រស់ (Freshness) ដែលជាកត្តាប្រកួតប្រជែងដ៏សំខាន់សម្រាប់ផលិតផលងាយខូច។
- ផលិតផលឧស្សាហកម្ម: ទំនិញដូចជា គ្រឿងអលង្ការ គ្រឿងបន្លាស់អេឡិចត្រូនិច និងផលិតផលកាត់ដេរម៉ូតទាន់សម័យ អាចដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវអាកាសដើម្បីឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការទីផ្សារលឿន (Just-in-Time)។
៤.២. ទាក់ទាញវិនិយោគិន និងសម្របសម្រួលអាស៊ាន
បណ្តាញផ្លូវអាកាសរឹងមាំជាមួយ EU គឺជា សូចនាករសំខាន់ សម្រាប់វិនិយោគិនបរទេស។ ការតភ្ជាប់លឿន និងងាយស្រួល ផ្តល់ទំនុកចិត្តដល់ក្រុមហ៊ុនអឺរ៉ុបក្នុងការបង្កើតមូលដ្ឋានប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់អាស៊ាន/កម្ពុជា។
លើសពីនេះ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះបន្ស៊ីគ្នាជាមួយនឹងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពី ពិធីសារអនុវត្តកញ្ចប់កិច្ចសន្យាទី១១ និងទី១២ នៃសេវាកម្មដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវអាកាសអាស៊ាន ដែលបង្កើត ក្របខ័ណ្ឌរួម មួយកាន់តែសេរីភាវូបនីយកម្ម ជួយសម្រួលដល់ពាណិជ្ជកម្មក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិ។
៥. បញ្ហាប្រឈម និងយុទ្ធសាស្ត្រត្រៀមខ្លួនរបស់កម្ពុជា
ទោះបីជាមានឱកាសមាសក៏ដោយ កម្ពុជាត្រូវតែដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនដើម្បីទាញយកផលប្រយោជន៍ពេញលេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ៖
៥.១. ការអនុវត្តស្តង់ដារ EU និង ICAO
ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍អឺរ៉ុប និងអាជ្ញាធរ EU មានតម្រូវការខ្ពស់បំផុតលើ ស្តង់ដារសុវត្ថិភាពអាកាសចរណ៍ (Safety Standards) ។ កម្ពុជាត្រូវតែបន្តពង្រឹងការអនុវត្តបទប្បញ្ញត្តិអន្តរជាតិ (ICAO) និងធានាថា អាកាសយានដ្ឋាន ព្រមទាំងក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ជាតិរបស់ខ្លួនអនុលោមតាមលក្ខខណ្ឌតឹងរ៉ឹងរបស់ EU ។
៥.២. គុណភាពទំនិញ និងការប្រកួតប្រជែងទីផ្សារ
ដើម្បីលក់ទំនិញនៅអឺរ៉ុប កម្ពុជាត្រូវតែធានា គុណភាព និងស្តង់ដារ ខ្ពស់លើផលិតផលកសិកម្ម (ឧ. GlobalGAP, Traceability)។ កម្ពុជាត្រូវប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសអាស៊ានដទៃទៀត ដែលបានបង្កើតបណ្តាញហោះហើរត្រង់រួចហើយ។ ការវិនិយោគលើ ការវេចខ្ចប់ និង សេវាឃ្លាំងទំនិញផ្លូវអាកាស គឺចាំបាច់។
៥.៣. ធនធានមនុស្ស និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ
ភាពជោគជ័យនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះអាស្រ័យលើសមត្ថភាពរបស់ ធនធានមនុស្ស ក្នុងវិស័យអាកាសចរណ៍ ទេសចរណ៍ និងភស្តុភារកម្ម។ ការបណ្តុះបណ្តាលបុគ្គលិកបន្ថែមទៀតត្រូវតែធ្វើឡើងដើម្បីឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការបច្ចេកទេស និងស្តង់ដារសេវាកម្មខ្ពស់របស់ទីផ្សារអឺរ៉ុប។
៦. សេចក្តីសន្និដ្ឋាន៖ ជំហានយុទ្ធសាស្ត្រទៅអនាគត
សរុបមក ការអនុម័តយល់ព្រមលើកិច្ចព្រមព្រៀង ផ្លូវអាកាស ASEAN-EU គឺជាជំហានយុទ្ធសាស្ត្រដ៏ធំមួយដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ច។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះនឹងដើរតួជា កាតាលីករ បើកទ្វារឲ្យក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍អឺរ៉ុបចូលទីផ្សារកម្ពុជាដោយផ្ទាល់ ដែលនាំមកនូវឱកាសមាសសម្រាប់វិស័យទេសចរណ៍ និងពាណិជ្ជកម្ម។ ឱកាសនេះទាមទារនូវការត្រៀមខ្លួនដ៏ម៉ត់ចត់ពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ មានតែតាមរយៈយុទ្ធសាស្ត្រច្បាស់លាស់ និងការអនុវត្តប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពប៉ុណ្ណោះ ទើបកម្ពុជាអាចទាញយកផលប្រយោជន៍ពេញលេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងជាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ៕
❓ FAQ អំពីកិច្ចព្រមព្រៀងផ្លូវអាកាស ASEAN-EU
១. តើកិច្ចព្រមព្រៀងផ្លូវអាកាស ASEAN-EU ខុសពីកិច្ចព្រមព្រៀងអាកាសចរណ៍ផ្សេងទៀតដូចម្តេច?
ចម្លើយ: កិច្ចព្រមព្រៀងនេះត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាជាកិច្ចព្រមព្រៀងអាកាសចរណ៍ តំបន់-តំបន់ (Region-to-Region) ដំបូងគេបង្អស់លើពិភពលោក។ វាផ្អែកលើគំរូ បើកសេរីអាកាសចរណ៍ (Open Skies Model) ដែលអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុនមានភាពបត់បែនខ្ពស់លើប្រតិបត្តិការហោះហើរ និងកាត់បន្ថយឧបសគ្គបទប្បញ្ញត្តិ។
២. តើការអនុវត្ត «សេរីភាពទី៥» នៃការហោះហើរមានផលចំណេញអ្វីខ្លះ?
ចម្លើយ: «សេរីភាពទី៥» អនុញ្ញាតឲ្យក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍អឺរ៉ុបអាចធ្វើប្រតិបត្តិការហោះហើររវាងរដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន (ឧទាហរណ៍ ហោះពីបាងកកទៅភ្នំពេញ)។ ការណ៍នេះនឹងបង្កើន ការប្រកួតប្រជែង ក្នុងតំបន់ ជំរុញឲ្យមានជើងហោះហើរញឹកញាប់ និងកាត់បន្ថយតម្លៃសំបុត្រ។
៣. តើវិស័យទេសចរណ៍កម្ពុជារំពឹងទទួលបានផលវិជ្ជមានអ្វីខ្លះពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ?
ចម្លើយ: ផលវិជ្ជមានធំគឺលទ្ធភាពបង្កើត ជើងហោះហើរត្រង់ (Direct Flights) ពីទីក្រុងសំខាន់ៗនៅអឺរ៉ុប។ នេះនឹងកាត់បន្ថយពេលវេលាធ្វើដំណើរយ៉ាងច្រើន និងទាក់ទាញ ភ្ញៀវទេសចរស្នាក់នៅយូរ និងចំណាយខ្ពស់ មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាកាន់តែច្រើន។
៤. តើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះជួយជំរុញការនាំចេញកម្ពុជាទៅអឺរ៉ុបដោយរបៀបណា?
ចម្លើយ: វានឹងបង្កើនល្បឿនក្នុងការនាំចេញ ទំនិញតម្លៃខ្ពស់ (High-Value Cargo) និង កសិផលស្រស់ តាមផ្លូវអាកាស។ ភាពរហ័សនៃការដឹកជញ្ជូននេះជួយធានានូវ គុណភាព និងភាពស្រស់ របស់ផលិតផលកម្ពុជា ដែលជាកត្តាប្រកួតប្រជែងដ៏សំខាន់សម្រាប់ទីផ្សារអឺរ៉ុប។
៥. តើកម្ពុជាត្រូវត្រៀមខ្លួនអ្វីខ្លះដើម្បីឆ្លើយតបនឹងស្តង់ដារអឺរ៉ុប?
ចម្លើយ: កម្ពុជាត្រូវតែពង្រឹងការអនុវត្ត ស្តង់ដារសុវត្ថិភាពអាកាសចរណ៍ (ICAO) និងបទប្បញ្ញត្តិរបស់ EU។ លើសពីនេះ ត្រូវវិនិយោគលើការបណ្តុះបណ្តាល ធនធានមនុស្ស និងពង្រឹង គុណភាព ផលិតផលកសិកម្ម និងឧស្សាហកម្មដើម្បីឆ្លើយតបនឹងលក្ខខណ្ឌតឹងរ៉ឹងរបស់ទីផ្សារអឺរ៉ុប។